Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ ne (Aihm) Başvuru Nedir – İnsan Hakları Mahkemesi Avukatı
Bilindiği gibi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvurusu iç hukuk yolları tüketildikten sonra başvurulan, yalnızca ihlal edilen ve sözleşme ile korunan haklar bakımından başvuru yapılabilen bir uluslararası mahkemedir. Avrupa İnsan Hakların Mahkemesine başvuru avukat aracılığı ile yapılabileceği gibi kişilerin bizzat kendisi de yapabilmektedir. Ancak başvurunun kabulü halinde devam eden süreçte avukat hukuki yardımından faydalanmak zorunludur. Başvurunun zorluğu ve gereksinimleri nedeni ile avrupa insan hakları mahkemesine ilk başvurusu sırasında avukat desteğinden faydalanılması başvurunun usuli nedenlerle reddedilmesini engelleyecektir. Mahkeme, işleyişi ve başvurunun nasıl yapılması gerektiği ile ilgili, izmir insan hakları mahkemesi avukatı olarak bilgilendirme amacıyla bu yazıyı hazırladık.
Avrupa insan hakları mahkemesine başvuru hakkı: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni imzalayan ülkelerden biri tarafından Sözleşmede ve Ek Protokollerde belirlenen haklarının ihlal edildiğini düşünen herkese tanınmıştır.
Avrupa İnsan Hakları mahkemesine başvuru süresi ne kadardır?
Avrupa İnsan Hakları mahkemesine başvuru süresi 01 Şubat 2022 tarihine kadar 6 aydır. Ancak 01.02.2022 tarihinden sonra AİHS 35. maddesine göre başvuru sahibinin iç hukuk yollarını tüketmesi ve kesin karar tarihinden sonra 4 ay ile sınırlandırılmıştır. Süre değişikliği tarafımızca güncellenerek eklenmiştir.
Aihm’e önceden Aihm tarafından veya başka bir uluslararası yargı kuruluşu tarafından karara bağlanmış konularda yapılan yenilik içermeyen başvurular reddedilecektir. İmzasız başvurular Aihm tarafından yine reddedilecektir. Başvurucunun kendi adını gizlemek istediği halde imzasız başvuru gönderemeyecektir.
Aihm Başvurusu Gereksinimleri
Aihm başvurularında olmazsa olmaz unsurlar mahkeme içtüzüğünün 47. maddesine göre şöyledir:
a) Davacının ismi, doğum tarihi, uyruğu, cinsiyeti, mesleği ve adresi;
b) Varsa temsilcisinin isim, meslek ve adresi;
c) Davacının kendisine karşı açmış olduğu sözleşmeci Taraf veya Taraflar;
d) Olayların özet biçimde açıklaması,
e) Sözleşme’nin ihlal iddia veya iddiaları ve elverişli kanıtlar hakkında kısa bir açıklama;
f)Sözleşme’nin 35/1 maddesinde belirtilen kabul koşullarına davacı tarafından uyulduğuna ilişkin kısa bir açıklama;
g) Dava konusu ve ana çizgileriyle davacının Sözleşme’nin 41. maddesine göre yapacağı haklı giderim istemi;
h) Uygun bütün belgelerin ve özellikle dava konusuna ilişkin yargı kararları ve sair karar örnekleri.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi uyarınca yapılabilecek başvurunun ve başvuruya ilişkin ek gönderimlerin, ilgili ya da avukatı tarafından hiçbir ülke resmî makamı aracı kılınmaksızın doğrudan doğruya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne gönderilmesi gerekir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Adres:
Cour Européenne des Droits de L’Homme
Conseil de L’Europe, F-67075
Strasbourg-Cedex/FRANCE
Telefon: 33(0)3 88 41 20 18
Faks: 33 (0)3 88 41 27 30
Aihm tarafından korunan haklar temel olarak şöyledir: yaşam hakkı (madde 2), İşkence yasağı (madde 3), Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı (madde 4), Özgürlük ve güvenlik hakkı (madde 5), Adil yargılanma hakkı (madde 6), masumiyet karinesi (m. 6/2), savunma hakkı (m. 6/3), Kanunsuz ceza olmaz ilkesi (madde 7), Özel ve aile hayatına saygı hakkı (madde 8), Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü (madde 9), İfade özgürlüğü (madde 10), Toplantı ve dernek kurma özgürlüğü (madde 11), Evlenme hakkı (madde 12), Etkili başvuru hakkı (madde 13), Ayrımcılık yasağı (madde 14)
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin hükmettiği tazminatın talebi nasıl yapılır?
Aihm’in sayılı hakların ihlal edildiği gerekçesi ile hükmettiği tazminat kararı kesinleşmesinden sonra 3 ay içinde tazminatın ödenmesi için bizzat yada avukat aracılığı ile Adalet Bakanlığı – İnsan Hakları Daire Başkanlığına başvuru yapılabilir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi‘nin Yapısı Nasıldır?
AİHM’de 47 hakim vardır. Bunlar sözleşmeye taraf ülkelerden seçilmiştir. Hakimler, taraf devletler tarafından sunulan üç kişilik liste üzerinden Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi tarafından seçilir. 9 yıllık bir süre için seçilen hakimler yalnızca bir dönem görev yapabilirler. Hakimler kendi adlarına Mahkemede yer alırlar, yani geldikleri ülkeleri temsil etmezler.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Yargılama Usulü Nasıldır?
Sözleşme’ye taraf devletler veya Sözleşme’nin ihlalinden mağdur olduğunu iddia eden herkes, Sözleşme’de yer alan haklarından birinin veya birkaçının taraf devlet tarafından çiğnendiği iddiasını içeren bir dilekçe ile AİHM’e başvuruda bulunabilir. Mahkeme önündeki yargılama usulü kamuya açıktır ve çelişmeli yargılama ilkesine uygundur. Ayrıca incelemenin büyük kısmı yazılı olarak yapılır. Duruşmalar çok az davada yapılır ve halka açıktır, fakat Büyük Daire, istisnai koşulların varlığı halinde kapalılık kararı da alabilir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuru hangi dilden yapılmalıdır?
Mahkemenin resmi dilleri Fransızca ve İngilizcedir, fakat başvuruların taraf devletlerin dillerinden birinde de yapılabilmesi mümkündür. Bununla beraber başvuru bir kez hükümete tebliğ edildiğinde, Mahkemenin resmi dillerinden biri kullanılmalıdır. Bununla beraber Mahkeme Başkanı veya daire başkanı, başvurucunun ilerleyen aşamalarda kendi dilini kullanmaya devam edebileceğine de karar verebilir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yargılama süreleri nasıldır?
Bu usul çerçevesinde kabul edilebilirlik ve esasa ilişkin gözlemlerini sunmak üzere başvurunun hükümete bildirilmesi öngörülmektedir. Mahkemenin kabul edilebilirlik ve esas hakkında incelemeyi birlikte yapması artık olağan usul haline gelmiştir. İlke olarak hükümet 16 haftalık süre içinde gözlemlerini (savunma) sunmak zorundadır. Bu gözlemler daha sonra 4 haftalık süre içinde cevabını sunması için başvurucuya iletilir. Başvurucudan bu aşamada hakkaniyete uygun tatmin talebini de bildirmesi istenir. Başvurucunun cevabı ve talepleri ise son kez gözlemlerini sunabilmesi için hükümete gönderilir. Bu gözlemlerin de gelmesinin ardından karar taslağı hazırlanan başvuruyu hakim – raportör, karar için dairenin önüne getirmektedir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları neyi içerir?
Dairenin Sözleşme’deki haklardan birinin ya da birkaçının ihlal edildiği yönündeki tespiti genel olarak 41. madde çerçevesinde bir miktar paranın başvurucuya ödenmesine yol açar. Aynı zamanda daire, 46. maddeye dayanarak, tespit edilen ihlalin kaynağında olan yapısal probleme ve onun çözümü için alınması gereken tedbirlere ilişkin direktifler de verebilmektedir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Ülkeleri Bağlar mı?
Daire kararları kesin değildir. Taraflardan birinin kararı Büyük Daire önüne götürmek için sahip oldukları üç aylık sürenin sonunda bu yönde bir talep yoksa veya taraflar bu yöndeki taleplerinden vazgeçmişlerse ya da talep beş kişilik Panel tarafından reddedilmişse daire kararı kesin hüküm halini alır.
Mahkemenin kesin nitelikteki bütün kararları ilgili olduğu devlet açısından bağlayıcıdır. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Mahkeme kararlarının uygulanmasından sorumludur. Dostane çözüm kararlarının infazı da bu kapsamdadır. Bakanlar Komitesi, Sözleşme’nin ihlalinin tespit edildiği konuda ilgili devletin kararın infazı için gerekli genel veya özel tedbirleri alıp almadığını denetler. Öte yandan 14 no.lu Protokol 46. maddeyi değiştirerek uygulama aşamasına ilişkin iki yeni usul kabul etmiştir: Bunlar, Bakanlar Komitesinin Mahkemeden kararın anlamını belirginleştirilmesini ve ilgili devletin kararı doğru bir şekilde icra edip etmediğini değerlendirmesini talep edebilmesidir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılcak başvurularda avukat tutulmalı mıdır?
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi başvuruları avukatsız olarak yapılabilmektedir. Ancak avukatsız olarak sürece devam etmenize izin verilmez. Bu nedenle avukat tutulması gerekli olan bir başvurudur. Ayrıca kompleks ve usul bakımından zor başvurulardır. Bu nedenle sürecin devamında avukattan destek almak yerine başvurudan önce alanında uzman Avrupa insan hakları mahkemesi avukatından destek olmak çok önemlidir. Şöyle ki: pek çok başvuru usuli hatalar nedeni ile reddedilmektedir.
Yalnızca ihlal edilen bir hakkınız olması Aihm başvurunuzun olumlu sonuçlanması için yeterli değildir. Başvurunun tüm gereksinimlerini eksiksiz olarak yerine getirmiş. Hukuki olarak doğru talepleri doğru şekilde yapmış olmanız gerekmektedir.