Telif Başvurusu – Fikri Mülkiyet Avukatı

Eser Nedir? Avukat İzmir

5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri kanununa göre; bir fikir ve sanat ürününün eser olarak kabul edilip koruma altına alınabilmesi için; fikri bir çabanın ürünü olması, sahibinin hususiyetini taşıması, şekillenmiş olması, kanunda sayılan eser türlerinden birine girmesi, gerekmektedir.

Kanunumuza göre; bir eserin sahibi onu meydana getiren kişidir. Bir eserin birden fazla sahibi olabilir. Bir işlemenin veya derlemenin sahibi, asıl eser sahibinin hakları saklı kalmak kaydıyla onu işleyendir. Sinema eserlerinde; yönetmen, özgün müzik bestecisi, senaryo yazarı eserin birlikte sahibidir. Ayrıca çizgi filmlerde animatör de eser sahipleri arasında sayılmıştır

Eser Sahibinin Hakları Nelerdir?

5846 Sayılı Kanunda eser sahibine ilişkin haklar mali ve manevi haklar şeklindedir.

Manevi Haklar Nelerdir?

Umuma arz hakkı Adın belirtilmesi yetkisi, Eserde değişiklik yapılmasını men etme yetkisi Eser sahibinin malik ve zilyede karşı haklarıdır.

Mali Haklar Nelerdir? 

1. İşleme Hakkı (md. 21): Diğer bir eserden yararlanmak suretiyle bu esere oranla bağımsız olmayan ve işleyenin hususiyetini taşıyan fikir ve sanat ürünleri meydana getirme hakkı,
2. Çoğaltma Hakkı (md. 22): Bir eserin aslını veya kopyalarını, herhangi bir şekil veya yöntemle, tamamen veya kısmen, doğrudan veya dolaylı, geçici veya sürekli olarak nüshasının veya nüshalarının çıkarılmasıdır.
3. Yayma Hakkı (md. 23): Bir eserin aslını veya çoğaltılmış fiziki nüshalarını kiralamak, ödünç vermek, satışa çıkarmak veya diğer yollarla dağıtma hakkıdır. 
4. Temsil Hakkı (md. 24): Bir eserden, doğrudan doğruya yahut işaret, ses veya resim nakline yarayan aletlerle umumi mahallerde okumak, çalmak, oynamak ve göstermek gibi temsil suretiyle faydalanma hakkıdır
5. Umuma İletim Hakkı (md. 25): Bir eserin aslının veya çoğaltılmış nüshalarının radyo-TV , uydu ve kablo gibi telli veya telsiz yayın yapan kuruluşlar vasıtasıyla veya dijital iletim de dahil olmak üzere işaret ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla yayınlanmasıdır. 
6. Pay ve takip hakkı (md. 45).

Eser Nasıl Korunur?

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunan eserler, eserin yaratıldığı andan başlayan doğal bir korumadan yararlanır. Eserin herhangi bir kuruma kayıt (tescil) ettirilmesine ya da onaylattırılmasına gerek yoktur. Bir eserin korunması için sahibinin özelliğini taşıması ve yasada sayılan eser türleri kapsamında olması gerekir.

Fikir ve Sanat Eserlerinin Kayıt ve Tescili Hakkında Yönetmelik’in 5 inci maddesi gereğince zorunlu kayıt tescile tabi sinema ve müzik eserleri ile bilgisayar oyunları dışındaki eser gruplarında, eser sahipleri isteğe bağlı kayıt tescil işlemi yaptırabilirler. Söz konusu işlem hak ihdas etmek amacı taşımaksızın, hak sahiplerinin haklarının ihlâl edilmemesi, hak sahipliklerinin belirlenmesinde ispat kolaylığı sağlanması amacı taşımaktadır. İsteğe bağlı kayıt tescil işlemleri Telif Hakları Genel Müdürlüğünce yürütülmekte olup elden veya posta yolu ile başvuru yapılması mümkündür.

www.telifhaklari.gov.tr internet sitesi üzerinden otomasyon sistemine girilerek istenilen bilgiler kayıt altına alınır. İşlem sonunda verilen başvuru numarası ve istenilen belgelerle birlikte genel müdürlüğe başvurulur. İstenilen belgelerin eksiksiz olarak ibrazı halinde mali haklara ilişkin kullanma yetkilerini içeren belgelerin bir örneği mühürlenir ve aslı gibi kabul edilerek kayıt altına alınır. Başvuru sahibine de yapılan işleme ilişkin olarak kayıt- tescil belgesi düzenlenerek verilir. Başvuranların sayısından bir adet fazla olacak şekilde düzenlenen bu belgenin biri de Bakanlıkta kalır.

Fikirler korunmaz. Fikirler tescillenmez. İsteğe bağlı kayıt-tescil işlemleri de, fikirler üzerinden değil, fikirler sonucu meydana gelmiş fikir ve sanat ürünleri yani eserler üzerinden yapılmaktadır. Bu işlemler, korumaya yönelik olmayıp, sadece meydana gelen eserin eser sahibini belirlemeye kolaylık sağlayan beyana dayalı işlemlerdir.

Eser sahiplerinin haklarının korunma süresi nedir? İzmir Telif Avukatı

Koruma süresi, eser sahibi yaşadığı sürece ve ölümünden itibaren 70 yıldır. Eser sahibi tüzel kişiyse, koruma süresi aleniyet tarihinden itibaren 70 yıldır. Sahibinin ölümünden sonra alenileşen eserlerde koruma süresi ölüm tarihinden sonra 70 yıldır. Eser sahibi belli değilse, koruma süresi eserin aleniyet kazanmasından itibaren 70 yıldır. Koruma süresi eser alenileşmediği sürece işlemeye başlamaz. Koruma sürelerinin dolmasıyla birlikte eser sahibine tanınan mali haklar sona erer. Bu sebeple koruma süresi dolmuş eserler, eser sahibinden izin alınmaksızın serbestçe kullanılabilir.

Bir Eserden Alıntı Yapılması Hangi Şartlara Tabidir? – Eser Avukatı

Kanunun 35 inci maddesi doğrultusunda değerlendirme yapmak gerekmektedir.

“Bir eserden aşağıdaki hallerde iktibas yapılması caizdir:

1. Alenileşmiş bir eserin bazı cümle ve fıkralarının müstakil bir ilim ve edebiyat eserine alınması;
2. Yayımlanmış bir bestenin en çok tema, motif, pasaj ve fikir nevinden parçalarının müstakil bir musikî eserine alınması;
3. Alenileşmiş güzel sanat eserlerinin ve yayımlanmış diğer eserlerin, maksadın haklı göstereceği bir nispet dahilinde ve münderecatını aydınlatmak maksadıyla bir ilim eserine konulması;
4. Alenileşmiş güzel sanat eserlerinin ilmi konferans veya derslerde, konuyu aydınlatmak için projeksiyon ve buna benzer vasıtalarla gösterilmesi.

İktibasın belli olacak şekilde yapılması lazımdır. İlim eserlerinde, iktibas hususunda kullanılan eserin ve eser sahibinin adından başka bu kısmın alındığı yer belirtilir.” hükmü yer almaktadır.

Bu hükümde belirtilen sınırlar dahilinde eser sahibinin iznini almaksızın eserin kullanılmasının mümkün olduğu belirtilmiştir. Kanuni sınır soyut olarak inşa edilmiştir. Bu nedenle somutlaşmış bir serbest alan belirlemek mümkün değildir. Pratikte yargı kararları doğrultusunda makul oranlar tahmin edilmektedir.

Hangi Koşullarda Tescil Yapılabilir?

Şarkıların beste ve güfteleri üzerinden işlem yapmak mümkündür. Nota yazımı biliniyor ise hem notalar hem de sözler İlim ve Edebiyat Eseri olarak, nota yazımı bilinmiyor ama amatör kayıt yapılabiliyor, şarkılar beste ve güfte yazarı tarafından seslendiriliyor ise Musiki Eseri olarak isteğe bağlı kayıt-tescil için başvuru yapılabilmektedir. 

Profesyonel kayıtlar için ise, piyasaya çıkmadan önce Kayıt-Tescil edilmiş olmaları zorunluluğu bulunması sebebiyle, yapımcıları tarafından İstanbul Telif Hakları ve Sinema Müdürlüğümüze başvuru yapılması gerekmektedir.

Mirasçılar isteğe bağlı kayıt-tescil işlemi için başvuru yapabilirler.

Bilgisayar oyunları, konuya ilişkin Danıştay kararı uyarınca sinema eseri kabul edilmektedir. Zorunlu kayıt-tescile tabidirler.

Yazılı metin üzerinden İlim ve Edebiyat Eserleri grubunda metnin kimin tarafından kaleme alındığını belirlemek üzere işlem gerçekleştirilebilir, ancak, yazılı metinlerde, sözkonusu kişinin hakları sadece bu yazılı metinle sınırlıdır ve sadece metnin izinsiz olarak başka kişilerce tamamının ya da kısımlarının kullanılması durumunda hak iddia edilebilir. İşlem, fikir üzerinden gerçekleştirilmez.

İsteğe bağlı kayıt-tescil başvurusunu sadece eser sahipleri yapabilir. Bilgisayar programları/veritabanlarında eser sahibi, kaynak kodlarını yazan kişi/kişilerdir. Tüzel kişiliğin bu bağlamda başvuru yapabilmesi için, bünyesinde iş akdi ile bu işi yapmak üzere çalıştırdığı kişilerin iş saatleri dahilinde programı/veritabanını meydana getirmiş olması gerekmektedir. Bu durum dışında eser sahibi, her zaman gerçek kişi ya da kişilerdir. Program/veritabanı, sözleşme ile ücreti karşılığı gerçek ya da tüzel kişi/kişilere yaptırılmış ise, eser sahibi değil hak sahibi olunduğu için isteğe bağlı kayıt-tescil başvurusu yapılamaz. Ancak bu durum, herhangi bir hakkı kaybı anlamına gelmez. Program/veritabanı üzerindeki mali haklar sözleşme çerçevesinde kullanılır.

Telif Hakkının İhlalinde Tüketilecek Hukuki Yollar

Telif haklarının ihlallerinde tazminat davaları, tecavüzün önlenmesi davaları ve ceza davaları açılabilir.

Kanunda koruma altına alınan fikir ve sanat eserleriyle ilgili manevi, mali veya bağlantılı hakların:

• Bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı hak sahibi kişilerin yazılı izni olmaksızın işleme, temsil etme, çoğaltma, değiştirme, dağıtma, her türlü işaret, ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletme ve yayımlama
• Hukuka aykırı olarak işlenen veya çoğaltılan eserleri satışa arz etme, satma, kiralamak veya ödünç vermek suretiyle ya da sair şekilde yayma, ticarî amaçla satın alma, ithal veya ihraç etme, kişisel kullanım amacı dışında elinde bulundurma ya da depolama,
• Başkasına ait esere, kendi eseri olarak ad koyma,
• Bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunma,
• Hak sahibi kişilerin izni olmaksızın, alenileşmemiş bir eserin muhtevası hakkında kamuya açıklamada bulunma,
• Bir eserle ilgili olarak yetersiz, yanlış veya aldatıcı mahiyette kaynak gösterme,
• Bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı, tanınmış bir başkasının adını kullanarak çoğaltma, dağıtma, yayma veya yayımlama,
• Bir bilgisayar programının hukuka aykırı olarak çoğaltılmasının önüne geçmek amacıyla oluşturulmuş ilave programları etkisiz kılmaya yönelik program veya teknik donanımları üretme, satışa arz etme, satan veya kişisel kullanım amacı dışında elinde bulundurma
• FSEK 81. madde’de ayrıntıları ile sayılan bandrole ilişkin kurallara aykırı hareket etme.
• Kanunun Ek 4 üncü maddesi uyarınca, dijital iletim de dâhil olmak üzere işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla servis ve bilgi içerik sağlayıcılar tarafından eser sahipleri ile bağlantılı hak sahiplerinin bu Kanunda tanınmış haklarının ihlâli halinde, hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlâle konu eserlerin üç gün içinde içerikten çıkarılması ihtar edilir. Söz konusu istemin yerine getirilmemesi halinde Cumhuriyet savcısına yapılan başvuru üzerine, üç gün içinde servis sağlayıcıdan ihlâle devam eden bilgi içerik sağlayıcısına verilen hizmetin durdurulması istenir. İhlâlin durdurulması halinde bilgi içerik sağlayıcısına yeniden servis sağlanır. Ancak ihlalin durdurulmaması halinde bilgi içerik sağlayıcısının söz konusu fiili FSEK uyarınca suç teşkil eder.

Fikri Mülkiyet Hukukunda Avukatın Rolü

Eser ya da bağlantılı ya da mali hak sahipleri ya da yetkili meslek birliği tecavüzün gerçekleştiği veya sonuçlarının meydana geldiği yerin savcılığına başvuru yapılmasını sağlar.

Şikayet üzerine Cumhuriyet savcısı suç konusu eşya ile ilgili olarak 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre elkoyma koruma tedbirinin alınmasına ilişkin gerekli işlemleri yapacaktır.

Cumhuriyet savcısı ayrıca, gerek görmesi hâlinde, hukuka aykırı olarak çoğaltıldığı iddia edilen eserlerin çoğaltılmasıyla sınırlı olarak faaliyetin durdurulmasına karar verebilir.

İhlalin tespiti halinde tazminat ve önlenmesine ilişkin dava açılır.

• FSEK 68. madde hükmüne göre izni alınmamış eser sahibi, sözleşme yapılmış olması halinde isteyebileceği bedelin veya bu Kanun hükümleri uyarınca tespit edilecek rayiç bedelin en çok üç kat fazlasını isteyebilir.
• Tecavüzün men´i (önlenmesi) davası
• Tazminat davaları

Tazminat davalarında manevi ve maddi tazminat talepleri öne sürülmektedir.

Eser sahibinin adını belirtmeme, eseri değiştirme gibi hukuka aykırılıklarda manevi tazminat olarak tarafların mali gücü oranında ve olayın ağırlığı ile orantılı bir bedel istenebilir. Yayma, çoğaltma, temsil, umuma iletim gibi mali haklara ilişkin olarak da uğranılan zarar ve kar kaybına oranlı bir bedel talep edilebilir. Manevi ve mali haklara tecavüz halinde ek olarak hukuka aykırı hareket eden kişinin bu eylemi ile elde etmiş olduğu kar da talep edilebilir, ancak FSEK 68. madde’ye göre istenmiş olan bedel, bu bedelden düşülür.

FSEK ile ilgili davalar haksız fiil de teşkil ettiğinden Borçlar Kanunu 60. madde gereğince bir ve on yıllık zamanaşımı sürelerine tabidir. Mali haklara tecavüz aynı zamanda bir suç teşkil ediyorsa daha uzun olan ceza zamanaşımı süresi uygulanır. Bu davalar genel hükümlere göre davalının ikametgahı veya haksız fiilin meydana geldiği yerde açılır. FSEK 66. madde gereğince ayrıca tecavüzün önlenmesi ve kaldırılması davaları davacının ikametgahı mahkemesinde de açılabilir.

Bu konuda detaylı bilgi sahibi olmak için avukatınıza danışınız. Tarafımıza ulaşmak için iletişim kanallarımızı kullanabilirsiniz.